Tharukshan Selvam, een vijftienjarige lieve, zachtaardige jongen uit Heerlen die ervan droomde om ooit een bekende vlogger te worden en verder gewoon een fijn leven met zijn familie te leiden, heeft zelfmoord gepleegd omdat hij gepest werd, niemand op school met hem praatte en hij zich helemaal alleen voelde.
Zijn zussen kwamen er pas zeven weken geleden achter dat hij gepest werd toen hij zijn eerste zelfmoordpoging deed. Thuis hield hij zich sterk voor zijn familie. Na zijn zelfmoordpoging werd er hulp aangeboden, maar toen Tharukshan zei dat dat niet hoefde, lieten ze hem met rust.
Tharukshan Selvam is niet het eerste kind en zal ook niet het laatste zijn waarbij je verdrietig moet constateren dat die het gewoonweg niet redde in deze harde wereld en die geen andere uitweg zag dan deze. Dit soort drama’s blijven mij raken.
Ik vraag me ook altijd af wat er tijdens het horen van dit soort nieuws door de hoofden van al die pestkoppen moet zijn gegaan (waaronder pestkoppen die tegen Tharukshan dingen hadden geroepen als: je moet zelfmoord plegen, je moet voor de trein springen etc.). Minder dan ik denk, vrees ik. Want als je je hierdoor enorm schuldig en verdrietig zou voelen, zou dat wijzen op de aanwezigheid van een grote hoeveelheid aan empathisch vermogen, maar wie veel empathie heeft, pest niet. Punt.
Empathisch vermogen
Toen ik op de basisschool zat, kwam ik op voor een jongen die gepest werd omdat hij anders was. Zover ik me kan herinneren was ik de enige jongen die dat deed en waren er hooguit een aantal meisjes die ook voor hem opkwamen. Omdat ik op een hele gemiddelde basisschool zat, denk ik dat je er gerust van uit kunt gaan dat dit representatief is voor alle scholen in Nederland dan wel in de wereld.
Op basis van mijn levenservaring, kennis en analytisch vermogen schat ik in dat als je een groep van dertig kinderen/mensen hebt, een minderheid (vaak zachtaardige types) veel empathisch vermogen heeft terwijl een andere minderheid daarentegen juist weinig tot geen empathisch vermogen bezit. De rest, een meerderheid, zit er qua hoeveelheid empathisch vermogen tussenin, maar is gewoon te bang om in te grijpen uit angst dat men zelf wordt buitengesloten en gepest en doet dus helemaal niets.
Ik denk dat je globaal kunt stellen dat de kans het grootst is dat de ergste pestkoppen uit de tweede groep komen en de meelopers met pesten uit de derde groep. Al blijkt het ook zo te zijn dat sommige kinderen die zelf vroeger ooit gepest zijn later zelf pestkoppen worden. Hierbij slaan ze vanuit een houding van “dat overkomt mij nooit meer” dus door naar de andere, veilige kant.
Qua statistiek zou je het trouwens een beetje kunnen vergelijken met hoe mensen in crisissituaties handelen, zoals bijvoorbeeld bij het zinken van een schip: een minderheid gaat verstandig over tot goede actie, een andere minderheid blijft stokstijf en apathisch stilstaan en doet helemaal niets en de rest holt paniekerig achter elkaar aan.
Macht, status, geld en empathie
We leven nu eenmaal in een wereld waarin we kennelijk moeten accepteren dat de meerderheid van de mensheid de empathie en/of het lef mist om op te komen voor mensen die gepest worden. En wat het allemaal nog erger maakt, is mijn “theorie” (die wellicht al lang bewezen is) dat we ook leven in een wereld waarin gemiddeld genomen – uitzonderingen die de regel bevestigen zijn er altijd – de mensen met de minste empathie nou juist op die plekken zitten met de meeste macht, status en geld én dus invloed.
Zo gewaagd vind ik deze theorie overigens niet, omdat het gewoon een kwestie is van logisch beredeneren.
Om in posities terecht te kunnen komen met veel macht, status en geld is het hebben van een grote hoeveelheid empathisch vermogen nu eenmaal meer een handicap dan een zegen. Wie ambities richting de top heeft, doet er goed aan om een of over-mijn-lijk-mentaliteit te hebben. Hier geldt tenslotte het recht van de sterkste: het is jij of een ander die op die hoge positie komt die jij ambieert. Wie zacht, gevoelig, bescheiden, eerlijk en integer is, medelijden en mededogen toont en anderen wilt helpen, redt het eenvoudigweg niet.
Meryl Streep over Donald Trump
Afgelopen week nog tijdens de uitreiking van de Global Globes onderstreepte actrice Meryl Streep mijn punt door in haar speech genadeloos uit te halen richting de aankomende Amerikaanse president Donald Trump.
Streep vertelde dat haar hart brak toen ze zag dat Trump tijdens een verkiezingsbijeenkomst een gehandicapte journalist – die qua status, macht en geld uiteraard al ver onder de aanstaande president staat – belachelijk maakte door hem na te doen. Wat als effect had dat zijn publiek begon te lachen.
“Deze instinctieve wil om (anderen) te vernederen, uitgevoerd door iemand met macht, dringt door in ieders leven omdat het mensen een zekere mate van toestemming geeft om hetzelfde te doen. Respectloosheid nodigt uit tot respectloosheid, geweld lokt geweld uit. Wanneer de machtigen hun positie misbruiken om anderen te kleineren, verliezen we allemaal.”
Prachtig verwoord door Meryl Streep en het slaat natuurlijk de spijker op zijn kop. Want Donald Trump is het prototype van zo’n pestkop die er op uit is om ten koste van andere, kwetsbare mensen er zelf beter van te worden.
Intelligentie verwarren met empathie
Ik merk dat er echter mensen bestaan die ervan overtuigd zijn dat types als Trump juist wel empathisch zijn. Dit denken zij vanuit de gedachte dat als je zoveel hebt bereikt je wel goed moet kunnen omgaan met mensen en dat dat alleen maar mogelijk is als je beschikt over voldoende inlevingsvermogen.
Dit berust op één groot misverstand. Een misverstand waarbij intelligentie wordt verward met empathie. Het bezitten van een bepaalde vorm van intelligentie waarmee je goed kunt inschatten wat mensen nodig hebben, hoeft helemaal niets met empathie te maken hebben. Het gaat hier om twee compleet verschillende dingen.
Het eerste kan gewoon wijzen op een vanuit het eigen belang aangeleerde vaardigheid die nodig is om er zelf beter van te worden, waarbij je dus alleen maar aan jezelf denkt. Bij empathie denk je juist aan anderen vanuit een oprecht gevoel van medeleven.
Donald Trump is een psychopaat
Wie denkt dat Donald Trump empathisch is, moet zich maar eens gaan verdiepen in de kenmerken van psychopathie. Ik noem even de bekendste: gladde prater, oppervlakkige charme, sterk opgeblazen gevoel van eigenwaarde, pathologisch liegen, gebrek aan berouw of schuldgevoel, geen verantwoordelijkheid nemen voor eigen gedrag, manipulerend gedrag met list en bedrog, ontbreken aan emotionele diepgang, kil en een gebrek aan – jawel – empathie! Alles wat een psychopaat doet, heeft maar één doel: er zelf beter van worden.
Wie mij overigens denkt te kunnen overtuigen waarom Donald Trump geen psychopaat is, hoor ik heel graag. Maar eerlijk gezegd geef ik hem/haar weinig kans.
Besef hierbij ook dat het grootste misverstand dat bestaat over psychopaten is dat alle psychopaten criminelen of moordenaars zijn. Kortom, ook mijn stelling dat Trump een psychopaat is, vind ik kijkend naar de feiten allesbehalve gewaagd; integendeel zelfs. Wie aan de hand van de lijst van kenmerken van psychopathie de wereldgeschiedenis doorloopt, zal ook op een hoop psychopathische machthebbers stuiten.
Blijkbaar hebben mensen psychopaten en pestkoppen nodig. Om geleid (en misleid) te worden, wat waarschijnlijk zal voortkomen uit angst en onzekerheid.
Eén geruststellende gedachte
Treurig maar waar besef ik dat ik met deze column niets meer kan betekenen voor Tharukshan Selvam en zijn familie. Het enige wat ik kan hopen is dat er wellicht een paar kinderen zijn die zelf gepest worden en die dit lezen en leren begrijpen hoe deze patronen werken. Waarbij ze dan niet moeten vergeten dat er één geruststellende gedachte is: er zal altijd een groep empathische mensen zijn die wél begaan is met kinderen (en volwassenen) die gepest worden en die je kan helpen. Het is alleen de kunst (van het niet opgeven en doorzetten!) om deze mensen te vinden. Maar dat ze er zijn, staat vast.
Ik sluit af met een mooi citaat van Charlie Chaplin over macht: “You need power only when you want to do something harmful, otherwise love is enough to get everything done.”
Tharukshan Selvam, rust zacht.
