Normaal gesproken nodigt de Stichting Nederlands Drukkerij Museum iedereen uit om de overhandiging van de Kopperprent 2021 bij te wonen. Traditiegetrouw zou dit gepaard gaan met koffie/thee en worstenbrood. Maar de huidige situatie rondom het coronavirus vraagt om de nodige aanpassingen. In goed overleg met Burgemeester de Vries is daarom besloten dat de overhandiging ergens in het voorjaar plaatsvindt. De Kopperprent 2021 is al wel gedrukt en klaar voor verspreiding onder relaties en donateurs.
Aan de overhandiging is de opening van een Grafische Werkplaats Etten-Leur gekoppeld. Dit is een unieke werkplaats voor onze gemeente, waar iedereen kan stoeien met letters, inkt, drukpersen en waar workshops gegeven gaan worden. Een unieke plek in West-Brabant! De Grafische Werkplaats Etten-Leur is ook het thema van de Kopperprent dit jaar.
Wat is Koppermaandag en Kopperprent?
Koppermaandag is altijd op de eerste maandag na Driekoningen (6 januari). Op die dag hielden de drukkers gilden traditioneel hun jaarlijkse feestdag. Zij lazen de gildebrieven voor en vertelden de privileges die de leden van het gilde genoten. Vervolgens trokken de gildelieden de stad in om geld in te zamelen, dat vervolgens werd verbrast. Zo sloten zij de donkere periode rond de kortste dag af. De naam stamt waarschijnlijk van ‘kopperen’, wat ‘feestvieren’ of ‘smullen’ betekent, kop staat voor ‘beker’.
Zo ging het in het verleden
Toen in de 18e eeuw de gilden werden afgeschaft, bleef de traditie van de feestdag alleen in stand onder de drukkers. De gezellen van de drukkers drukten als proeve van vakbekwaamheid een speciale prent met een heilwens erop. Dat werd de Kopperprent. Op Koppermaandag overhandigden zij de prent aan de meesterdrukkers en de eigenaar van de drukkerij. In de 19e eeuw werden Koppermaandagprenten aan relaties gestuurd, als geschenk. In de loop van de 20e eeuw ging het ritueel vrijwel verloren, doordat men in
plaats van Kopperprenten, Kerst – en Nieuwjaarskaarten ging versturen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebruik deels weer in ere hersteld. In 1948 gebeurde dat in Haarlem en in ‘s-Hertogenbosch, Arnhem en Gouda, daarna vanaf 1949 in Drenthe, en later ook in Noord-Brabant, Zeeland en in Groningen.
Zo gaat het nu
Sinds de oprichting van het Nederlands Drukkerij Museum (1976) is de eeuwenoude traditie ook in Etten-Leur nieuw leven ingeblazen. Traditiegetrouw overhandigt de voorzitter onder het genot van koffie en worstenbrood de Kopperprent uit op Koppermaandag. Een oude traditie, die door verschillende burgemeesters al in stand gehouden wordt. Dit jaar zou dat dus op maandag 11 januari zijn. De Kopperprent komt eerst een jaar te hangen op de kamer van de Burgemeester en vervolgens tussen een aantal voorgaande uitgaven van de prent op een speciaal plekje in het stadhuis.
Ontwerp Kopperprent 2021
Het idee en ontwerp van de Kopperprent 2021 is van Joost Klinkenberg en heeft als thema: de opening van de Grafische Werkplaats Etten-Leur in het voorjaar van 2021. Joost is lange tijd werkzaam geweest in de grafische wereld. Onder andere als handzetter, als grafisch ontwerper, als televisiemaker en als communicatieadviseur. In 2020 is hij gestart met Letterwerkplaatsjoost in Haarlem.
De creatieve ondersteuning bij het ontwerp is van Bart Landman, ontwerper/art director/adviseur van HSTotaal Communicatie & Design, creatief en kleurrijk communicatiebureau in Hilversum.
Hieronder legt Joost uit wat hem tot dit ontwerp bracht.
Het ontwerp van deze prent bestaat uit zes woorden, verwijzend naar de workshops, die je hier kunt volgen: letter – zetten – drukken – boeken – binden – Werkman. De tekst is gezet uit bijna dertig van de honderd beeldschone lettertypen die in de werkplaats beschikbaar zijn. En de drukvorm is voor elk van de vier drukgangen 45 graden gekanteld. Het resultaat
toont een verrassend letterfeest: 36 speelse typografische schilderijtjes, heerlijk creatieve lettertaartjes om van te smullen! Hiermee willen we het plezier laten zien waarmee je in deze werkplaats aan de slag kunt. Met historische machines, bijzondere materialen, prachtige letters, de mooiste inktkleuren en met het fijnste papier.
Met deze prent willen we iedereen inspireren en uitnodigen om het allemaal in de werkplaats zelf te komen zien en te ervaren. Samen met de verhalen én de hulp van de enthousiaste vakmensen, die voor je klaarstaan.
De Kopperprent 2021 is tot stand gekomen met letters, materialen en machines van de Grafische Werkplaats Etten-Leur, onderdeel van het Nederlands Drukkerij Museum. En met de grafisch-technische ondersteuning van Frans de Nijs, Cees Jochems en Cees Mathijssen, vrijwilligers van het museum.
